Afgrond zonder vangnet. Liefde en geweld in het werk van Arnon Grunberg
Welkom in de wereld van Arnon Grunberg. Hopelijk bent u klaar voor een rondleiding die niemand spaart, want zachtzinnig gaat het er niet aan toe in zijn romans. Grunbergs hoofdpersonen zijn steevast pechvogels met niets dan goede bedoelingen, die aan het einde van het verhaal met eigen handen alles hebben vernietigd wat hun lief was. Behaaglijk is anders.
Waarom doet Grunberg zijn lezer dat aan? Wat betekent het inktzwarte scenario dat zich steeds weer herhaalt? En wat is het effect op de lezer die zich ertoe moet verhouden? Om daarachter te komen, volgen we Grunbergs schrijverschap vanaf de eerste rebelse roman Blauwe maandagen, via het perverse Gstaad 95- 98 en het ontroerende De asielzoeker tot aan het meest recente boek, Goede mannen. In zes hoofdstukken ontstaat zicht op de betekenis van de afgrond die Grunbergs romans verbeelden.
Omdat lezen loont. Op weg naar effectief leesonderwijs (Pica, 2022).
https://uitgeverijpica.nl/titels/onderwijs/begeleiding-ondersteuning/lezen/omdat-lezen-loont-pica Recensie/ Interview in Het Parool:...
Draden in het donker
Draden in het donker is een boek van Yra van Dijk uitgegeven bij Vantilt. ISBN 9789460041181 Hoe oorspronkelijk is literatuur? Elke schrijver doet iets met taal die anderen al eens hebben gebruikt. En wie een boek leest, hoort altijd echo's van andere teksten. Dat...
Reconsidering the Postmodern
Thomas Vaessens, Yra van Dijk (red.) European Literature Beyond Relativism Van Grunberg tot Houellebecq, van Hemon tot Marías: de hedendaagse literatuur is doortrokken van de erfenis van het postmodernisme. Reconsidering the Postmodern is een rondgang langs de...
Leegte, leegte die ademt
Het typografisch wit in de moderne poëzie Het idee is even eenvoudig als verbluffend: waarom kijken we bij het lezen naar de letters en niet naar het wit daaromheen? Yra van Dijk bewijst dat deze zienswijze grote gevolgen heeft voor het begrijpen van poëzie. Hoe...
Schrijver en letterkundige, of schrijver en recensent, schrijver en lezer, zouden vaker met elkaar in therapie moeten. Er is veel te bespreken.
Hoe weerbarstig, provocerend en somber Grunbergs werk ook is, Van Dijk laat geen middel onbeproefd om het inzichtelijker te maken en dichterbij te brengen, onder meer door in haar boek een aantal routes aan te brengen die men door de hoofdstukken kan volgen. (..) Ook al betwijfel ik of scholieren dit boek aan kunnen, ik bewonder het dat Van Dijk het probeert. Grunberg schrijft niet alleen duister maar ook betoverend. Hij heeft ook een speelse en absurdistische kant en wordt zeker gelezen door scholieren. Al begrijpen ze maar de helft van dit boek, dan nog zullen ze er ontstellend veel van leren. Een schitterende studie, die helpt Grunbergs indrukwekkende oeuvre te doorgronden en die tegelijk over overrompelende wijze laat zien wat de neerlandistiek heden ten dage vermag.
Een verbluffend interessante invalshoek.
‘Een bevlogen literatuurwetenschapper’, ‘een heel precieze lezer die met een vlotte pen en een scherpe blik interpretaties aan de oppervlakte kan brengen’. ‘Een toegankelijke analyse voor een ruim publiek zonder dat het voor de lezer voelt alsof hij zware, wetenschappelijke kost tot zich neemt’.
Nu ze Grunbergs oeuvre op zo’n grandioze manier thematisch heeft besproken, hoop ik maar dat Yra van Dijk nog eens een studie schrijft over die literatuurhistorische situering. Download volledige recensie hier »
Yra van Dijk heeft een indrukwekkende studie geschreven, waarin zij vrijwel al het fictieve en non-fictieve werk van Arnon Grunberg systematisch, gedegen en inventief onderzoekt, met als resultaat een reeks diepgaande interpretaties, die in een zodanig onderling verband zijn gezet, dat er een knap overzicht van Grunbergs complexe oeuvre ontstaat. Van Dijk weet haar interpretaties steeds scherp te beschrijven, en dat alles in een vlotte stijl. Het is heel bijzonder dat er weer eens een studie ligt waarin de betekenis van een compleet oeuvre uit en te na wordt gepeild. De grote greep met andere woorden, niet dit of dat onderdeel of aspect van een oeuvre, maar gewoon álles, van voor naar achteren, waarbij theoretische benaderingen steeds zonder methodische nuffigheid daar worden ingezet waar dat loont. Hoe vaak komt zoiets in de letterkundige neerlandistiek voor? (..)
Hiermee geeft Van Dijk meteen het immense probleem aan waarop zij bij het schrijven van deze studie voortdurend moet zijn gestuit, en dat zij op bewonderenswaardige wijze bij de kop heeft gevat, namelijk hoe moet je het spanningsveld duiden tussen de opzichtig autobiografische verankering van dit oeuvre en de al even opzichtig fictieve aard ervan? ‘Een indrukwekkende reeks interpretaties (..) zonder uitzondering verhelderend’.
(..) Toch herleidt Van Dijk dit complex gelukkig niet tot iets eenduidigs, in feite demonstreert zij juist dat dit niet mogelijk is. Het is een verdienste van Van Dijk dat zij dit cirkelen rond de kern zo toegewijd uitvoert, maar ook dat zij de ban nergens breekt met simplificaties of andere dooddoeners.
‘Grondige en verrijkende monografie over Grunberg. Van Dijk loopt chronologisch door zijn dertien romans, neemt en passant ook zijn tientallen andere geschriften mee, en behandelt zo ongeveer iedere invalshoek die je bij Grunberg kunt bedenken.’
In deze meeslepende studie van de motieven in het werk van Arnon Grunberg zien hoe spannend literatuurkritiek kan zijn. Ze haalt aspecten en verbanden naar boven die pas na zorgvuldige analyse duidelijk worden – een dergelijk niveau is zeldzaam geworden.
‘Een van de beste boeken van 2018.’
De barbarij in het hart van onze samenleving, het (niet) schrijven over pijn en lijden, de werking van ironie en engagement; telkens weet Van Dijk deze thema’s op overtuigende wijze uit de kluwen van Grunbergs oeuvre te pulken en daarmee een vangnet voor de afgrond te knopen.
De souplesse waarmee Van Dijk interpreteert wekt de indruk dat ze simpelweg laat zien wat Grunbergs teksten betekenen en zelf op de achtergrond blijft. Ook
omdat ze Grunberg via citaten zo vaak aan het woord laat, lijkt het alsof het werk bijna in samenspraak met de schrijver wordt geduid. Dat Van Dijk zorgvuldig aan het betogen is en daarbij niets aan het toeval overlaat, schemert af en toe toch door (..)’.
‘Van Dijk heeft met dit boek getoond hoe intellectueel uitdagend en creatief een literatuurwetenschappelijke studie kan zijn, en hoeveel een oeuvre als dat van Grunberg aan betekenis kan winnen wanneer het echt goed gelezen wordt.
Deze studie laat zien hoe spannend literatuur kan zijn, en stimuleert de lezer zo om zelf weer aan het ontdekken, dat wil zeggen aan het lezen, denken en schrijven te gaan. En is dat niet het hoogste wat een literatuurwetenschappelijk werk kan bereiken?’